
مسجد مناره یکی از مساجد شهر ارومیه است که ساختمان نخستین آن در اوایل دوره فرمانروایی قاجار بنا شد. این مکان را به دلیل وجود تنها یک مناره در آن به نام مسجد مناره میشناسند. بانی ساخت مسجد اولیه، فردی به نام حاجی علیار خان (یکی از خوانین ارومیه و احتمالاً رئيس طايفه گندوزلو افشار در آن دوره) بود. مدتی بعد در سال 1288 هجری خورشیدی فردی به نام حاجی یدالله خان امیر نظمی افشار فرزند حاجی محمد حسن امیر نظمی افشار (نظم السلطنه) بنای کنونی مسجد را ساخت. یکی از بخش هایی که در این عملیات به مسجد اضافه شد، یک سقاخانه در سمت چپ ورودی اصلی و جبهه شرقی بنا به ارتفاع آن 2.5 و عرض 2 متر میباشد. از جمله استادانی که در ایجاد این مسجد مشارکت داشتند، استاد تقی در کاشی پزی، کربلایی حسین بنا در معماری، عباسقلي در كتابت كتيبه سردر، توپ چي مظلوم ارده كان در فرش بافی و كربلايي حاج محمد در ساخت سقاخانه هستند. در سمت شمال، شمال شرق و شرق این مسجد، کوچه شیشه گرخانه و در سمت جنوب آن مدرسه هدایت قرار گرفته است. خانه های مسکونی نیز در سمت غرب آن قرار گرفتهاند. جالب است بدانید درب اصلی مسجد مناره و تمام پنجره های چوبی آن، چه آن هایی که به شکل مستطیل طولی هستند و چه آن هایی که به شکل دایره ساخته شدهاند، دو جداره میباشند. این ویژگی سبب شده علاوه بر ورود بیشتر نور به داخل مسجد، نفوذ سرما به آن کاهش یابد. مساحت زیر بنای مسجد مناره، 450 متر مربع و مساحت شبستان مسجد 100 متر مربع محاسبه شده است. همچنین این مکان دارای پلانی به ابعاد 15 در 14 متر میباشد. از دیگر ویژگی های این مکان پوشش شیروانی سقف، عدم وجود گنبد و صحن در مسجد و طراحی آن به صورت مساجد شبستاني با پوشش تير چوبي میباشد. بخش های دیگر این مکان شامل زیرزمین، یک نیم طبقه به عنوان بخش خانم ها، کفش کن و آبدار خانه است. ارتفاع مناره این مسجد حدود 22.5 متر میباشد که قطر قسمت بالای آن به مرور نسبت به قسمت های پایین کمتر میشود. در حال حاضر مدیریت مسجد مناره بر عهده هيئت امناء و زير نظر اداره اوقاف میباشد.
مسجد مناره ارومیه در روز 16 آذر ماه سال 1376 با شماره ثبت 1953 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مسجد به خیابان امام خمینی، روبه روی راسته غلامخان، محله شیشه گرخانه، کوچه امیر نظمی، جنب مسجد سردار مراجعه نمایید.
در نزدیکی مسجد مناره، جاذبه های گردشگری دیگری همچون مدرسه کهن هدایت، مسجد جامع ارومیه و بازار تاریخی ارومیه نیز وجود دارند که میتوان از آن ها نیز بازدید نمود.